Rủi ro đạo đức (Moral Hazard) có nghĩa tương tự như “suy thoái đạo đức
Minh họa điển hình cho rủi ro đạo đức
Rủi ro đạo đức có thể dễ nhận ra khi các ngân hàng mở rộng tín dụng (với tâm lý ỷ lại NHTW sẽ cứu cánh cuối cùng) hoặc khách hàng đi vay ngân hàng nhưng rồi dùng theo mục đích riêng không đúng như trong hợp đồng vay nợ.Tương tự, nếu bạn đã mua bảo hiểm cho xe hơi hay ngôi nhà của mình chống lại nạn trộm cắp thì việc xe hơi hay ngôi nhà bị mất cắp không còn là lo ngại với bạn nữa, điều này dẫn đến việc bạn trở nên lơ là. Và người bảo hiểm trả tiền cho chính sự bất cẩn của bạn.
Đối với doanh nghiệp lớn, khi có sự tách rời giữa quyền sở hữu và quyền quản lý, giám đốc có thể hành động để tối đa hóa thu nhập, địa vị, an toàn cho chính họ hơn là tối đa hóa lợi ích cho các cổ đông. Người giám đốc theo đuổi những dự án rủi ro cao, đẩy mạnh tối đa hóa doanh thu và tăng trưởng nhanh trong ngắn hạn.
Ở Việt Nam, nhắc rủi ro đạo đức, nhiều người nhớ đến vụ Tăng Minh Phụng năm 2003, hay vụ 2 nhân viên Sacombank mượn tạm tiền cơ quan, đầu tư vào thị trường vàng, tự vẫn vì thua lỗ năm 2008. Nhìn ra thế giới, Barings Bank thành lập năm 1762, có uy tính nhất London cũng là minh họa cho thuật ngữ này. Một nhân viên xuất sắc của ngân hàng tại chi nhánh Singapore, Nick Leeson, gây nên khoản lỗ 1,4 tỷ đôla do đầu cơ vào hợp đồng tương lai. Động đất tại Nhật năm 1995 đập tan mọi kỳ vọng của Lesson và mọi việc bị phanh phui. Barings Bank bị giải thể.
Trong thời gian gần đây, theo quan điểm của ông Vũ Viết Ngoạn, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia: “hợp nhất các ngân hàng là điều hết sức bình thường” (trích lại từ tinkinhte.com). Như vậy việc cấp phép thành lập hàng loạt ngân hàng có phải là một rủi ro đạo đức?
